پیچ گوشتی ها از متداول ترین ابزار آلات مورد استفاده در صنعت هستند و از خانواده ابزار آلات دستی و برقی می باشند و انواع پیچ گوشتی ها نیز به منظور باز یا بسته کردن انواع مختلفی از پیچ ها مورد استفاده قرار می گیرند.پیچگوشتی یا پیچ‌کِش یا پیچ‌گَشتی ابزاری دستی است که با استفاده از خاصیت اهرمی و گشتاوری، در باز و بسته کردن انواع پیچ کاربرد دارد. اولین پیچگوشتی که دارای دسته برای در دست گرفتن بود در سال‌های پس از ۱۸۰۰ میلادی اختراع شد.از اندازه‌های مختلف این وسیله، بسته به محل و نوع پیچ استفاده میشود.ریشه عبارت پیچ گوشتی هنوز به درستی معلوم نشده ، یعنی قسمت دوم آن (عبارت: گوشتی) ریشه معلوم و مشخصی ندارد، البته ممکن است این عبارت تحریف یا تغییر داده شده عبارت گَشتی باشد.
پیچ‌گوشتیِ دستی از دو قسمت اصلیِ دسته و میله منتهی به نوک تشکیل میشود. در پیچ‌گوشتی‌های دستی، دسته معمولاً به شکل و اندازه‌ای است که به‌راحتی در دست جای گیرد. نوک در پیچگوشتی در انواع مختلف ازقبیل تخت یا پهن (دوسو)، چهارسو، شش‌سو، مربعی و… در راستای امتداد دسته وجود دارد.
نوع برقی آن به پیچگوشتی برقی معروف است که سرهای این پیچگوشتی را می‌توان تعویض کرد و میزان کاربریِ آن را افزایش داد.
کاربرد پیچ گوشتی
یکی از نکات مهم در انتخاب پیچ گوشتی کاربرد و کارکرد آن است. از پیچ گوشتی ها می توان در باز و بسته کردن پیچ ها استفاده کرد. این کارکرد در زمینه های مختلف کاربرد دارد. برای مثال در تعمیر وسایل برقی، در نجاری و متصل کردن دو قطعه، برای اتصال دادن فلزات ظریف و مستحکم از قبل سوراخ کاری شده، در کارهای خانگی برای نصب تابلو، محکم کردن وسایل چوبی و موارد مشابه کاربرد پیچ گوشتی به چشم می آید.
با توجه به اینکه انواع پیچ گوشتی ها متفاوت هستند، هنگام کار با آنها باید کاربرد هرکدام را در نظر گرفت. برای مثال از پیچ گوشتی های دستی نمی توان برای کار های سنگین و مستحکم استفاده کرد و نیاز است سراغ نوع شارژی آن برویم.پس با توجه به حجم کار و نوع استفاده می توانیم پیچ گوشتی را انتخاب کنیم. با در نظر گرفتن انواع پیچ و تنوع در آنها، هنگام استفاده از پیچ گوشتی باید به تمام این نکات توجه کرد. سهولت در کار و عدم خستگی یکی از نکات مهم است و با انتخاب درست پیچ گوشتی می توان کارها را به سرعت و دقت بیشتری انجام داد.پیچ گوشتیهایی که با استفاده از دست مورد استفاده قرار می گیرند عمدتا از دو بخش دسته و میله ای که به نوک آن منتهی می شود تشکیل شده است ، دسته پیچ گوشتی ها معمولا به صورتی هستند که به راحتی در دست قرار بگیرند ، نوک پیچ گوشتی ها دارای انواع زیادی از جمله : دو سو ، چهار سو ، شش سو ، ستاره ای ، مربعی و … هستند که در انتهای نوک میله منتهی به دسته قرار دارند .
انواع پیچ گوشتی
پیچ گوشتی برقی و دستی
یکی از انواع پیچ گوشتی ها پیچ گوشتی برقی است که با توجه به کاربرد به دو بخش خانگی و صنعتی تقسیم می شوند. تفاوت اصلی در این تقسیم بندی بر اساس موتور، ابعاد و قدرت است. پیچ گوشتی برقی در دو دسته سه نظام و کلاچی هستند. از پیچ گوشتی هایی که مجهز به سه نظام هستند می توان به عنوان دریل در سوراخ کاری نیز استفاده کرد
پیچ گوشتی های شارژی با توجه به عملکرد به دو دسته الکتریکی و چکشی تقسیم می شوند. در دسته اول این دستگاه کارکرد ساده ای دارد و در حالت دوم با توجه به نیروی اضافی در دستگاه به صورت چکشی عمل می کند. پیچ گوشتی شارژی در حالت چکشی مناسب کارهای سنگین و طولانی مدت است.
انواع پیچ گوشتی دستی:
ساده ترین نوع از انواع پیچ گوشتی ها، پیچ گوشتی های دستی هستند. ساختار آنها بسیار ساده است و با نیروی دست کار می کنند. این پیچ گوشتی ها در مدل های مختلفی تولید می شوند که از بهترین آنها می توان به مدل های چهار سو، دو سو، تاشو جغجغه ای، ساعتی دو سو، ساعتی ستاره ای، ضربه خور یا چکش خور و نمکدانی جغجعه اشاره کرد.
چهار سو
از این مدل پیچ گوشتی ها در باز و بسته کردن پیچ های چهارسو یا سمت استفاده می شود. هنگام کار با این ابزار کنترل بیشتری روی کار داریم.
دو سو
ساده ترین مدل از پیچ گوشتی است که از آن برای باز و بسته کردن پیچ های معمولی استفاده می شود.
تخت
یکی از ساده ترین انواع پیچ گوشتی است که به وسیله آن می توان برای باز و بسته کردن پیچ هایی دو گوش استفاده کرد.
چکش خور
ساختار این پیچ گوشتی به گونه ای است که قسمت انتهایی آن آهنی است تا با ضربه زدن چکش بتوانیم شبیه قلم بنایی نیز از آن استفاده کنیم.
ساعتی
از این پیچ گوشتی برای انجام کارهای ظریف مانند پیچ های ریز استفاده می شود و شکل آنها بسیار نازک است.
دسته T
شکل این پیچ گوشتی شبیه حرف تی انگلیسی است و زمان کار با این ابزار می توان از نیروی گشتاور بیشتری برای باز و بسته کردن استفاده کرد.
مُشتی
دلیل نامگذاری این پیچ گوشتی ها نیز به این خاطر است که اندازه آنها کوچک است و در جاهایی که نمی توان از دسته بلند استفاده کرد کاربرد دارد.
۹۰ درجه
از این پیچ گوشتی در مواقعی که فضا کم و کوچک است استفاده می کنیم و با چرخش ۹۰ درجه ای می توانیم برای باز و بسته کردن استفاده کنیم. این پیچ گوشتی ها در دو مدل جغجغه ای و معمولی وجود دارند.
جغجغه ای
کار با این پیچ گوشتی بدین شکل است که فقط در یک حالت چرخش ،پیچ ها را شل می کند و نیازی نیست که در دو طرف پیچ گوشتی را بچرخانیم.
این مدل از یک چرخ جغجغه‌ای استفاده میکند که امکان چرخش پیچ فقط در یک جهت را فراهم میکند، یعنی پیچ گوشتی با چرخیدن در یک جهت پیچ را سفت یا شل میکند ولی چرخاندن در جهت مقابل هیچ تاثیری نخواهد داشت. بنابراین فرد بدون جابه جا کردن دست خود میتواند با پیچ‌ها کار کند. میدانیم وقتی با این وسیله پیچی را میچرخانیم بعد از چند لحظه مچ دست میچرخد و فرد را مجبور میکند پیچ گوشتی را خارج کند سپس با تنظیم زاویه مناسب مچ مجدد نوک آن را وارد پیچ کند. مزیت این وسیله در این است که بعد ازپیچاندن پیچ گوشتی با دست فرد لازم نیست آن را از پیچ خارج کند و دوباره با مناسب شدن زاویه دست خود وارد پیچ کند و فقط کافیست تا دسته را در جهت خلاص حرکت بدهد تا به زاویه مناسب برسد. معمولا این نوع از پیچگوشتی با سری های قابل تعویض ارائه میشود.
راهنمای استفاده از پیچ گوشتیها
نوک پیچ را در حفره مورد نظرتان قرار دهید و نوک پیچ گوشتی را روی شیار پیچ بگذارید و چفت کنید، در این مرحله با یک دست پیچ را نگه داشته و با دست دیگر نوک پیچ گوشتی را عمود بر شیار پیچ نگه دارید.
در هنگام چرخاندن پیچ توسط پیچ گوشتیها آن را در جای خود ثابت نگه داریدمعمولاً برای باز کردن پیچ آن را به چپ پیچانده و برای بستن آن را به سمت راست می چرخانند.در مرحله ی بعدی به منظور وارد آوردن فشار بیشتر به پیچ دست خود را از روی پیچ بردارید تا به آن صدمه نرسد.در هنگام شروع باز یا بسته کردن پیچ، نوک پیچ گوشتیها را کاملا بر روی شیار های آن چفت کنید. در غیر این صورت نوک پیچ گوشتی از روی شیار لغزیده و باعث خراب شدن آن خواهد شد. در صورتی که این اتفاق افتاد در اولین فرصت نسبت به تعویض پیچ اقدام کنید.
نکات ایمنی کار با پیچ گوشتی
به منظور باز یا بسته کردن پیچ های با دور بالا از پیچ گوشتی های جغجغه ای یا برقی استفاده کنید.
از چفت بودن سری پیچ در شیار پیچ مطمئن شوید که نه خیلی لق و نه خیلی سفت باشد. عدم رعایت این موضوع باعث صدمه دیدن به پیچ خواهد شد.
برای مکان هایی که قرار دادن پیچ در آن ها سخت است با استفاده از مته و یا یک چیز نوک تیز یک سوراخ کوچک ایجاد کرده و در مرحله ی بعدی اقدام به بستن پیچ کنید. مزیت انجام این کار این است که به قطعه کار و پیچ فشار وارد نشده و سبب می شود که کار ترک بر ندارد. (این عملیات بیشتر در صنایع چوب کاربرد دارد.)
به هیچ عنوان از پیچ گوشتی ها به منظور وسیله ای برای سوراخ کاری استفاده نکنید
همیشه از خشک و تمیز بودن دسته پیچ گوشتی اطمینان حاصل کنید. کار با پیچ گوشتی هایی که چرب و کثیف هستند حادثه می آفرینند.
از پیچ گوشتی به منظور تخلیه ی بار الکتریکی خازن و یا باطری استفاده نکنید
در محل هایی که امکان دسترسی سخت است، می توانید از پیچ گوشتی های مگنت دار یا آهنربایی استفاده کنید.
به هیچ عنوان از پیچ گوشتی ها به عنوان اهرم و یا دیلم استفاده نکنید چون جنس آن ها سخت و خشک بوده و در صورت شکسته شدن تکه های آن به سمت بدن و یا چشم شما پرتاب خواهند شد.
از پیچ گوشتی هایی که دارای دسته شکسته هستند، استفاده نکنید.
همیشه در حین کار از عینک ایمنی استفاده کنید.
هیچ موقع از یک دست خود برای نگه داشتن قطعه کار و از دست دیگر خود برای نگه داشتن پیچ گوشتی استفاده نکنید چون ممکن است نوک پیچ گوشتی در رفته و وارد دست شما شود.
به هیچ عنوان از وارد کردن نیرو به پیچ گوشتی به وسیله ی انبر دست خود داری کنید. انجام این کار باعث شکسته شدن دسته پیچ گوشتی شما خواهد شد.
به هیچ عنوان از پیچ گوشتی های معمولی در محل هایی که جریان برق دارد استفاده نکنید
سعی کنید برای پیچ گوشتی ها یک تابلو تهیه کنید تا سرعت دسترسی به آن ها افزایش و از صدمه دیدن نوک آن جلوگیری کنید.
قسمت بندی انواع ابزار پیچ گوشتی بر طبق شکل ساختاری
نوع عایقی: ترمینالی یا همان پیچ گوشتی مخصوص کار با جریان برق و معمولی
ضربه پذیری: چکش خور تشتکی، چکش خور فولادی و معمولی
نوع پیچ: چهارسو، دوسو یا تخت، ستاره ای، خورشیدی و سه پر
تقسیم بندی انواع ابزار پیچ گوشتی بر حسب سایز
پیچگوشتیها بر طبق اندازه و سایز قابل تقسیم بندی هستند. پیچ‌گوشتی‌های تخت یا دوسو معمولاً برحسب میلیمتر سایزبندی شده که در واقع همان اندازه چاک پیچ میباشد. برای نمونه می‌توان به پیچ گوشتی 4 میلیمتری تخت اشاره کرد که برای باز کردن پیچ با چاک 4 و 5 میلیمتری مناسب است. پیچ‌گوشتی‌های چهارسو معمولاً با سایز PHشناخته میشوند که از سایز PH0 تا PH3 در ردیف رده بندی استاندارد محسوب میشوند. سایر پیچ‌ها نیز معمولاً بر طبق استانداردهای شخصی سایز بندی شده که در بیشتر موارد کد Tبرای پیچ‌گوشتی‌های خورشیدی و کد PZ برای پیچ گوشتیهای ستاره ای استفاده میگردد.
نکاتی که در هنگان خرید انواع ابزار پیچگوشتی که هنگام خرید باید به آن توجه کرد
هنگام خرید انواع ابزار پیچ گوشتی انتخاب حداقل 8 سایز الزامی میباشد که عبارتند از 5 عدد پیچگوشتی تخت و 3 عدد پیچ گوشتی چهارسو.
دقت کنید که سر پیچ گوشتی از جنس کروم وانادیوم و دارای آهنربا باشد.
دسته پیچگوشتی را از حیث وجود هرگونه پیلیسه مورد بررسی قرار دهید.
دسته پیچگوشتی در گشتاور و نیروی وارده بر پیچ نقش مهمی را ایفا می کند. هنگام خرید به این نکته دقت بیشتری داشته باشید. پیوند میان دسته و اهرم را نیز بررسی کنید.
پیچگوشتی ضربه خور نباید تنها تشتک داشته باشد بلکه داخل بدنه پیچگوشتی نیز باید دارای آلیاژ فولادی باشد.
بدنه انواع ابزار پیچگوشتی باید بگونه ای باشدکه دست در آن لیز نخورد لذا از فروشنده جنس دسته را جویا شوید دستههای Soft Finish یا سیلیکونی بهترین انتخاب میباشند.
